Kriton - dialog Platona w edycji Ośrodka Myśli Politycznej i Teologii Politycznej
Data dodania: 2016-09-22

Teologia Polityczna wraz z Ośrodkiem Myśli Politycznej wyda dialogi Platona w nowym tłumaczeniu prof. Ryszarda Legutki. Jako pierwszy tom w nowej serii Biblioteki Platońskiej ukaże się Kriton. Książki z nowej serii zostaną wydane w nowej szacie graficznej oraz w twardej oprawie.

Kriton należy do najbardziej znanych dialogów Platona, a jego główny temat – odrzucenie złożonej Sokratesowi przez Kritona propozycji ucieczki z więzienia – do dzisiaj w fundamentalnym stopniu kształtuje wyobraźnię filozoficzno-polityczną Europy. Wspólnie z Ośrodkiem Myśli Politycznej planujemy wydanie tego jednego z najważniejszych dialogów dorobku Platona w tłumaczeniu prof. Ryszarda Legutki. Oprócz polskiego przekładu wydanie obejmie także grecki tekst dialogu i obszerny komentarz napisany przez tłumacza.

O Kritonie powiedziano między innymi:

___
Mimo niewielkiej objętości Kriton jest jednym z częściej komentowanych utworów Platona. Przyczyna jest prosta. W dialogu pojawia się argumentacja, która może być odczytana jako nakaz posłuszeństwa jednostki wobec państwa i wobec kolektywu. Zważywszy, że Sokrates przez całe swoje dorosłe życie głosił posłuszeństwo sprawiedliwości i bezwzględnym racjom etycznym, ten swoisty autorytaryzm, jaki niektórzy znajdowali w Kritonie, wywoływał mieszane uczucia. Jak to więc jest? – Pytano. Czy Sokrates był niekonsekwentny? Czy w dialogu dokonał odstępstwa od kanonicznej zasady swojej filozofii? A może była to część strategii Platona, aby zrehabilitować skazanego na śmierć filozofa w oczach ateńskich obywateli?

prof. Ryszard Legutko

___
Podczas lektury Kritona trudno oprzeć się wrażeniu, że przedstawiona w tekście filozofia polityczna jest agresywnie autorytarna. Przesadny, jak się zdaje, nacisk kładzie się w niej na potrzebę prawa i porządku, zaś zbyt mało miejsca nie przeznacza się w jej ramach na prawo do sprzeciwu i nieposłuszeństwa (czy wręcz zupełnie się je wyklucza). Obywatele stają się niewolnikami państwa i muszą przestrzegać nakazów państwa niczym dzieci słuchające rodziców. Podobnie jak Sokrates musi zaakceptować czekającą go karę pomimo całej jej niesprawiedliwości, tak wszyscy obywatele muszą podporządkować się nakazom państwa, niezależnie od ich arbitralności. A jeśli komuś nie podoba się to, jak Ateny uchwalają i egzekwują swoje prawa, to ktoś taki powinien opuścić miasto-państwo. 
W niniejszej książce [„Sokrates i państwo” – książka ukaże się nakładem Teologii Politycznej w 2016 roku] twierdzę, że takie wrażenie z lektury Kritona jest z gruntu fałszywe. Jeśli wczytamy się w przemowę Praw, przekonamy się, że nie dokonuje się w niej radykalnego ograniczenia prawa do sprzeciwu czy nieposłuszeństwa wobec państwa. Jak niebawem zobaczymy, tekst Kritona nie jest jednostronnym manifestem autorytaryzmu, społecznej niezmienności i supremacji państwa. Bardziej uzasadnione byłoby odczytanie go jako próby znalezienia stabilnej równowagi pomiędzy potrzebami obywateli oraz potrzebami państwa. Ateńskie Prawa próbują ze sobą pogodzić dwie antagonistyczne idee: a) obywatele winni są państwu lojalność w takiej czy innej formie, bez której państwo nie może przetrwać; b) istnieje moralne kryterium osądu państwa, które musi zostać przez obywateli zakwestionowane, jeśli kryteriów tych nie spełni. Ponieważ tekst Kritona stanowi próbę wzajemnego uzgodnienia tych dwóch idei, zawartej w nim filozofii politycznej nie sposób podsumować przy użyciu prostych formuł. Obywatel nie staje się tutaj tak naprawdę niewolnikiem państwa; nie wymaga się również od niego ślepego posłuszeństwa; podobnie jak nie mówi się obywatelowi: „kochaj albo rzuć”. Wbrew powstającemu na początku lektury wrażeniu, a także wbrew zgodnym w tym punkcie uczonym, przesadą jest uznanie tego dialogu za jeden z najbardziej surowych w swej wymowie tekstów w historii myśli prawniczej. Jego przekaz jest znacznie bardziej wyważony niż byliby skłonni przyznać jego czytelnicy.

Richard Kraut, tłum. M. Filipczuk
*** 

Zebrana kwota pozwoli nam opłacić druk, redakcję, korektę, skład, a także koszty administracji związane z przygotowaniem książki do druku i dystrybucją.

Dla tych, którzy stali się współwydawcami tej wyjątkowej publikacji - szczególne podziękowania!

Każda osoba, która wsparła wydanie Kritona zostanie wymieniona z imienia i nazwiska na pierwszych stronach publikacji. (Chyba, że wskazała, że chce pozostać anonimowym darczyńcą").

Każdy, kto dokonał wpłaty z dopiskiem "Kriton" w okresie trwania zbiórki w wysokości co najmniej 50 zł, otrzyma publikację gratis.

Darczyńcy, którzy zaoferowali ponad 1000 zł otrzymają specjalne podziękowania na stronie redakcyjnej.

Wpłaty na Kritona można dokonać także tradycyjnie wpłacając na konto Fundacji Świętego Mikołaja o numerze 64 2130 0004 2001 0299 9993 0001 z dopiskiem "Kriton ".

Konto bankowe dla przelewów zagranicznych: PKO PB 18 1440 1387 0000 0000 1092 6483 IBAN: PL SWIFT: BPKOPLPW

___

Kolejnymi dialogami w Bibliotece Platońskiej będą Obrona Sokratesa, Eutyfron i Fedon.