Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Krakowie,
Ośrodek Myśli Politycznej oraz Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie

zapraszają na wykład:
dr hab. Radosław Żurawski Vel Grajewski, prof. UŁ

Kwestia wschodnia w polskiej myśli politycznej i działaniu politycznym okresu zaborów

Miejsce: Centrum Edukacyjne „Przystanek Historia” IPN w Krakowie (ul. Dunajewskiego 8).

Termin: 13.05.2019, godz. 15:30

Wykład będzie dotyczył tzw. kwestii wschodniej w polityce polskiej okresu zaborów. Sprowadza się to w istocie do polityki Hotelu Lambert w okresie 1832-1856 z pewnym odniesieniem także do lat 1877-78. Kwestia wschodnia była rozumiana jako problem polityczny oczekujący swego rozwiązania a wynikający ze słabnięcia i spodziewanego upadku imperium osmańskiego. Mocarstwa rywalizujące o wpływy na jego obszarze - Wielka Brytania, Rosja, Francja i Austria w różnych okresach i różnych konfiguracjach politycznych wspierały się lub zwalczały w dążeniu do osiągnięcia pożądanych przez siebie celów. Generalnie mocarstwom chodziło o to, by w chwili spodziewanego kryzysu nie doszło do starcia o schedę po upadającym imperium, co groziłoby wojną ogólnoeuropejską. Tymczasem celem wszystkich polskich ugrupowań politycznych działających na emigracji było właśnie doprowadzenie do wybuchu owego wielkiego kontynentalnego konfliktu, gdyż tylko w powszechnej destabilizacji istniejącego porządku - tj. wojnie europejskiej - widziały one szanse na pojawienie się koniunktury politycznej, która mogłaby doprowadzić do odzyskania przez Polskę niepodległości. Ponieważ żadna inna kwestia nie angażowała tak długo i z takim natężeniem interesów wszystkich liczących się mocarstw, kwestia wschodnia stawała się ważnym czynnikiem w polskich planach zmierzających do wywołania wielkiej wojny. Starano się zatem powiązać ową kwestię ze sprawą polską a Polaków przedstawić mocarstwom uznawanym za potencjalnych sprzymierzeńców Polski (Wielkiej Brytanii i Francji potem także Austrii) jako ważny faktor mogący być przydatnym w jej rozwiązywaniu. Czyniono także wysiłki by zaostrzać istniejące spory między mocarstwami i zaogniać kryzysy, tak by wywołać otwarty konflikt. Interesujące jest też pytanie o powody wieloletniego utrzymywania kontaktów i wysłuchiwania opinii dotyczących kwestii wschodniej przez ministrów brytyjskich i francuskich z garstką polskich emigrantów, za którymi nie stał żaden liczący się potencjał polityczny w postaci struktur państwowych. W szerszym rozumieniu kwestia wschodnia dotyczyła rywalizacji mocarstw nie tylko na obszarze imperium osmańskiego, ale także na Kaukazie i w Azji Środkowej (Turkiestan, Afganistan, Persja, pogranicze Indii). Na tych obszarach rywalizowały jednak wyłącznie Wielka Brytania i Rosja bez istotnych wpływów innych mocarstw. W tym szerszym ujęciu kwestii wschodniej aktywność polskiej emigracji zmierzała do sprowokowania konfliktu brytyjsko-rosyjskiego, z nadzieją, że rozwinie się on w szerszą wojnę, która pozwoli ponownie na porządku dziennym polityki międzynarodowej postawić sprawę polską.

dr hab. Radosław Paweł Żurawski vel Grajewski, prof. UŁ - Doktor habilitowany Radosław Paweł Żurawski vel Grajewski jest profesorem w Instytucie Historii Uniwersytetu Łódzkiego w Katedrze Historii Powszechnej Najnowszej. Jego badania obejmują historię dyplomacji w XIX w., ze szczególnym uwzględnieniem Imperium Brytyjskiego w pierwszej połowie stulecia; historię Wielkiej Emigracji (zwłaszcza Hôtelu Lambert); sprawę polską w dyplomacji europejskiej w XIX w., historię dyplomacji w okresie II Wojny Światowej, zwłaszcza w zakresie stosunków brytyjsko-czechosłowackich oraz kwestię mitów, stereotypów i tradycji narodowych. Jest autorem sześciu książek monograficznych, 50 artykułów i 27 innych publikacji naukowych (redakcje książek, opracowanie źródeł, recenzje, sprawozdania, zarejestrowane głosy w dyskusji itd.). Był stypendystą Fundacji im. J. i S. Brzękowskiego, Fundacji Fundacji Pomocy Niezależnej Kulturze i Literaturze Polskiej oraz Fundacji im. Lanckorońskich z Brzezia (dwukrotnie). Jest laureatem kilku nagród w tym nagrody im. prof. Jerzego Skowronka za książkę pt. Wielka Brytania w „dyplomacji” księcia Adama Jerzego Czartoryskiego wobec kryzysu wschodniego (1832–1841) (1999) oraz nagrody im. prof. Jerzego Michalskiego za najlepszą recenzję naukową z zakresu historii (przyznana w 2018). W 2018 r. Ośrodek Myśli Politycznej wydał jego dwie monografie: Ostatnie polskie miasto. Rzeczpospolita Krakowska w "dyplomacji" Hotelu Lambert wobec Wielkiej Brytanii (1831-1845) oraz Ognisko permanentnej insurekcji. Powstanie 1846 r. i likwidacja Rzeczypospolitej Krakowskiej w „dyplomacji” Hotelu Lambert wobec mocarstw europejskich (1846-1847). Wolny czas spędza z rodziną, dobrą książką i dobrym filmem, w wakacje lubi turystykę górską.


Zapraszamy serdecznie!

Zadanie publiczne współfinansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej 2019-2021.