Pytanie o fatalne decyzje jest trudne, gdyż znaczna ich część była pochodną rozmaitych ułomności strukturalnych, a decyzyjne przyczyny tych ostatnich nie zawsze można jednoznacznie wskazać. Dotyczy to w szczególności: 1) niewykształcenia się silnego ośrodka władzy centralnej (dworu lub parlamentu) w miejsce paraliżujących się nawzajem struktur. Tymczasem u nas trwały okazał się właśnie stan swego rodzaju pata; z czasem wzmocnionego gwarancją instytucjonalną w postaci liberum veto. (więcej…)
Archiwum dla ‘Historia - felietony’
Wpisy :
Krzysztof Kawalec o największych błędach politycznych Polaków
13 sierpnia 2011Przemysław Żurawski vel Grajewski, “Największe błędy w historii Polski”
4 sierpnia 2011
Kolejnym uczestnikiem ankiety Ośrodka Myśli Politycznej poświęconej największym błędom politycznym w dziejach Polski jest dr Przemysław Żurawski vel Grajewski, autor wydanych przez OMP książek “Geopolityka-siła-wola” i “Polityka Unii Europejskiej wobec Rosji a interesy Polski 1991-2004″. Jego uwagi obejmują wydarzenia od wieku XIII po wiek XXI. Inspirują one do szukania odpowiedzi na fundamentalne pytanie o przyczyny popełnianych w różnych okolicznościach, ale swą naturą do siebie niekiedy podobnych błędów polskiej myśli i praktyki politycznej: czy powtarzanie się niektórych z nich świadczy o trwalej niezdolności do prowadzenia polityki dobrze obmyślanej i sprawnie zrealizowanej, czy jest jedynie nieuchronnym w dziejach wspólnoty politycznej o tak długiej historii przejawem czasowych jej kryzysów, po których musi zawsze nastąpić odrodzenie. (więcej…)
Od Krzyżaków do Białych – Mateusz Szpytma o błędnych decyzjach z dziejów Polski
27 lipca 2011
Kolejnym historykiem, który wziął udział w ankiecie OMP dotyczącej przełomowych wydarzeń w dziejach Polski – a zwłaszcza błędnych decyzji, które negatywnie zaważyły na jej losach – jest Mateusz Szpytma z krakowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. W konwencji znanej z poprzednich głosów – zakładany jest pełen subiektywizm ocen i konieczność wyboru nielicznych z wielu wartych rozważenia wydarzeń – zwraca on uwagę m.in. na niekiedy niezbyt fortunne zawieranie bądź odrzucanie sojuszy przez polskich przywódców politycznych, a także na zaniechania całej klasy politycznej (by posłużyć się współczesnym określeniem) – zarówno gdy trzeba było walczyć, jak i gdy należało reformować kraj, aby walki uniknąć albo zwiększyć swoje w niej szanse.
Największe błędy ustrojowe II i III RP – wskazuje Kazimierz Michał Ujazdowski
26 lipca 2011
W ankiecie Ośrodka Myśli Politycznej, w której poprosiliśmy o wytypowanie szczególnie doniosłych, przełomowych wydarzeń z dziejów Polski, zwłaszcza tych, które negatywnie zaważyły na jej losach, dr Kazimierz Michał Ujazdowski wskazuje na dwie decyzje ustrojowe z początków II i III RP, o bardzo szkodliwych jego zdaniem skutkach. Nawiązuje tym samym do jednej z największych dyskusji toczonych przez polskich myślicieli różnych epok, spierających się, czy to właśnie źle zaprojektowany ustrój przesądzał o słabościach Rzeczpospolitej w różnych okresach jej historii. Warto sięgać do głosów w niej wypowiadanych i kontynuować ją w odniesieniu do rozwiązań wprowadzonych w życie po 1989 r.
Przełomowe wydarzenia dziejów Polski – wskazuje prof. Tomasz Gąsowski
15 lipca 2011
Marcello Bacciarelli, "Hołd pruski"
Prezentujemy kolejne wyniki sondy, w której poprosiliśmy współpracujących z Ośrodkiem Myśli Politycznej naukowców i publicystów o wskazanie tych decyzji z dziejów politycznych Polski, które szczególnie zaważyły na jej losach, a były tylko jedną z możliwych do wybrania opcji. Niektóre z nich są doskonale znane, o innych pamiętają już tylko badacze i pasjonaci historii. Ich wybór jest subiektywny i nie ma na celu stworzenia żadnego kanonu ‘przełomowych wydarzeń’, ani napisania historii alternatywnej. Przypominając je, chcemy przede wszystkim zachęcić do analizy i rozważania polskich dziejów politycznych, są one bowiem niezwykle ciekawe i inspirujące, o czym coraz częściej zdajemy się zapominać. Jesienią wiele spośród wskazanych w sondzie ich wątków będzie przedmiotem dyskusji na zorganizowanych przez OMP konferencjach, do udziału w których zaprosimy Państwa niedługo po wakacjach. (więcej…)
Zaczęło się pod Ujściem – dr Piotr Naimski o zdradzie narodowej
7 lipca 2011
Jan Matejko, Śluby lwowskie Jana Kazimierza
Ośrodek Myśli Politycznej poprosił czołowych uczonych i publicystów o wskazanie tych spośród przełomowych wydarzeń w historii politycznej Polski, które wskutek popełnionych wówczas błędów szczególnie negatywnie zaważyły na polskich losach. Chcemy aby ich opinie – niekiedy kontrowersyjne i odbiegające od stereotypowych ujęć – były inspiracją do ponownego przemyślenia naszej tradycji, ale także zainspirowały debatę o współczesnej polskiej polityce, poprzez odniesienie do idei i zasad obecnie niesłusznie z niej rugowanych, a niegdyś stanowiących fundament politycznej refleksji Polaków. Dziś prezentujemy głos dr Piotra Naimskiego, który rozważa, kiedy zaczęło się przyzwolenie na zdradę narodową, tak tragicznie ważące na losach Polski ostatnich stuleci. (więcej…)
Częściowo wolne wybory w Sowietach (z polskimi wyborami z czerwca 1989 r. w tle)
25 maja 2011Stwierdzenie, że wybory z czerwca 1989 r. w Polsce były pierwszym tego typu głosowaniem w bloku wschodnim nie do końca jest prawdziwe. Koncentracja na wydarzeniach polskich i nie dostrzeganie tego, co działo się wcześniej lub w tym samym czasie w innych krajach sowieckiego imperium sprawia, że umyka logika wydarzeń drugiej połowy lat 80. (więcej…)
Profesor Marek Kornat o konstytucji marcowej
17 marca 2011
Konstytucja uchwalona 17 marca 1921 r. była pierwszą nowoczesną polską ustawą zasadnicza. Wchodziła w życie w rok później – w piątym roku niepodległości. Poprzedzona piękną preambułą dziękczynną pióra ks. Kazimierza Lutosławskiego (rys.), przyjęta została przez naród jako doniosły akt zamykający pierwszy etap budowy państwa. Nie stała się aktem prawnym, który dał Polsce stabilność ustrojową. Przyniosła ustrój ukształtowany wyraźnie pod znakiem przewagi Sejmu kosztem władzy wykonawczej (czyli rządu). Ordynacja wyborcza – proporcjonalna, bez obowiązujących dzisiaj „progów zaporowych”, służyła rozdrobnieniu politycznemu parlamentu. (więcej…)
Profesor Tomasz Gąsowski o konstytucji marcowej (17 III 1921)
14 marca 2011
Konstytucja marcowa, pierwsza nowoczesna polska konstytucja, która legła u podstaw II Rzeczpospolitej, nie doczekała się uwiecznienia w patriotycznej pamięci Polaków. Nie pisano o niej poezji, nie śpiewano pieśni jak o tej pierwszej, Trzeciomajowej, do której odwoływała się we wstępie. Stosunkowo krótki czas funkcjonowania (w formie pierwotnej tylko 1922 – 1926), krytyczne oceny jej praktycznego stosowania wymuszające poważną korektę po zamachu majowym, a także fakt wykorzystania jej po wojnie przez komunistów dla umacniania władzy „ludowej” nie służyły jej dobremu upamiętnieniu. (więcej…)
Anna Zechenter, “Rosją rządzą służby”
24 stycznia 2011
Pełnia władzy należy w dzisiejszej Rosji do ludzi wywodzących się z KGB – o losie tego kraju oraz jego sąsiadów decydują funkcjonariusze aparatu, który od bolszewickiego puczu w 1917 roku odpowiada za wymordowanie dziesiątków milionów niewinnych ludzi: zamęczonych w łagrach, rozstrzelanych z racji pochodzenia i poglądów, zamorzonych głodem za sprzeciwianie się kolektywizacji. Aparat ten nosił kolejno różne nazwy: Czeka, NKWD oraz KGB. Obecny spadkobierca towarzyszy Dzierżyńskiego, Berii i Andropowa znany jest jako Federalna Służba Bezpieczeństwa. (więcej…)