Kazimierz Michał Ujazdowski, “Lekcja Konstytucji Marcowej jest wciąż aktualna”

omp

23 marca 2011

Lekcja Konstytucji Marcowej jest wciąż aktualna. Wskazuje na obecny w polskiej kulturze politycznej brak zdolności do ustanowienia silnego państwa i rządnej demokracji. Konstytucja z 1921 roku wzorowana na ustroju III Republiki Francuskiej – uznawanej w tamtej epoce za ideał demokracji – była wyrazem akcesu niepodległej Polski do świata państw respektujących wolność polityczną. Francuski wzorzec skopiowano z przesadą, nie dbając o instytucjonalne przesłanki efektywności władzy wykonawczej. Ten zarzut podniesiony przez profesora Stanisława Estreichera dotyka istoty słabości Konstytucji Marcowej. Model supremacji parlamentu, połączony z proporcjonalną ordynacją wyborczą i brakiem instytucji budujących niezależność i decyzyjność rządu, nie dawał szans na uformowanie się efektywnej demokracji. Wydaje się, że Konstytucja Marcowa jest też przestrogą przed tworzeniem ustroju w warunkach negatywnego kompromisu: jak wiemy fakt ,iż była pisana przeciw Piłsudskiemu, zaważył na jej treści.

Potraktujmy jednak dziedzictwo Konstytucji Marcowej szeroko, wraz z całością nie zbadanych wnikliwie prac nad jej opracowaniem i prac krytycznych, które ukazały się po jej uchwaleniu. Warto zwrócić uwagę na projekt Ankiety, przygotowany przez  profesora Michała Bobrzyńskiego, będący najbardziej interesującą alternatywą dla tekstu przyjętej Konstytucji. Profesor Bobrzyński proponował w nim ustanowienie ustroju z silną prezydenturą, posługując się schematem właściwym dla francuskich ustaw konstytucyjnych.  Zerwał tym samym związek między ideą suwerenności narodu a supremacją parlamentu. Na wnikliwą analizę zasługuje Ankieta przygotowana przez profesora Władysława Leopolda Jaworskiego z 1921, w której znajdziemy świetne teksty krytyczne o Konstytucji Marcowej. Teksty te są świadectwem wysokiego poziomu polskiej elity prawniczej i poczucia odpowiedzialności za państwo. Przywrócenie obecności tych prac w obiegu intelektualnym wciąż może inspirować prace nad kształtowaniem instytucji rządnego państwa.

Tagi:

Komentarze są niedostępne.