Warto przeczytać: Problem prorosyjskości Romana Dmowskiego, tekst prof. Krzysztofa Kawalca, który analizuje jedną z największych kontrowersji związanych z poglądami i działalnością przywódcy endecji. Zagadnienie to zresztą nie jest jedynie historycznym dylematem – część spadkobierców Dmowskiego (jak przynajmniej sami się przedstawiają, bo faktycznie z ich programem i czynami bywa różnie) z interpretacji jego stosunku do Rosji próbuje wyciągnąć wnioski dla obecnych relacji polsko-rosyjskich. Samo w sobie jest to oględnie mówiąc ryzykowne – bowiem czasy jednak się zmieniły. Co mogło być zasadne za życia Dmowskiego (choć to też kwestia do dyskusji), po kilkudziesięciu latach wcale takie być nie musi. Każda konkretna sytuacja polityczna ma swoją specyfikę, sprawiającą, że bezrefleksyjne przykładanie do niej miar z przeszłości wiedzie zwykle na manowce i jest przyczyną wielu poważnych błędów. Do tego dochodzi problem interpretacji tego, co Dmowski pisał o Rosji i co w związku z nią robił – mianowicie czy współcześni politycy i publicyści powołujący się na tradycję endecką, widzący się w roli jej kontynuatorów i adaptatorów, dobrze odczytują dorobek swego mistrza. By wyrobić sobie zdanie na ten temat, warto przeczytać tekst jednego z najwybitniejszych znawców polskiej myśli politycznej pierwszej połowy XX wieku, a szczególnie tradycji endeckiej, autora biografii Dmowskiego i wielu innych prac mu poświęconych (w tym także pisanych dla OMP), prof. Krzysztofa Kawalca. Zapraszamy w tym celu na stronę OMP, a konkretnie tu: http://omp.org.pl/artykul.php?artykul=396. Artykuł można również czytać w wersji papierowej, w pracy zbiorowej Między realizmem a apostazją narodową. Koncepcje prorosyjskie w polskiej myśli politycznej pod redakcją Macieja Zakrzewskiego (http://omp.org.pl/ksiazka.php?idKsiazki=292).
Ozanczone wpisy ‘endecja’
Wpisy :
Prosyjskość Dmowskiego – kontrowersja o długim terminie ważności
11 marca 2016Ważne daty polskie: 26 stycznia 1919 r. – wybory do Sejmu Ustawodawczego
26 stycznia 2016
Tak zaczynało się życie sejmowe II RP: 26 stycznia 1919 r. odbyły się wybory do Sejmu Ustawodawczego – potem kontynuowane w miarę, jak głosowania mogły być przeprowadzane się na kolejnych ziemiach odbudowującego się państwa polskiego. W skład Sejmu Ustawodawczego weszli też posłowie z tytułu zasiadania w parlamentach państw zaborczych. Najsilniejszymi ugrupowaniami były Związek Sejmowy Ludowo-Narodowy (jego klubowi przewodził Wojciech Korfanty) – 109 posłów, Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie” (Błażej Stolarski) – 58, Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” (Wincenty Witos) – 44, Związek Polskich Posłów Socjalistycznych (Ignacy Daszyński ) – 35. Zatem ugrupowania, które – choć pod różnymi szyldami – wpisały się na trwałe w życie II RP. Pod tym względem debiut sejmowy II RP okazał się bardziej trwały niż debiut sejmowy III RP (i to nie tylko biorąc pod uwagę wyniki niedemokratycznych wyborów z 1989 r., ale i tych z 1991 r.). (więcej…)
Przestroga sprzed ponad stu lat
14 września 2015Walery Gostomski (1854-1915) to jeden z wielu zapomnianych polskich publicystów i myślicieli doby zaborów. Znany był przede wszystkim jako krytyk literacki i badacz literatury. Zajmował się w tej roli m.in. twórczością Mickiewicza, Sienkiewicza, Fredry, Goethego, Tołstoja czy Wyspiańskiego. Nie stronił od zagadnień politycznych i społecznych. Może najważniejszym jego dziełem w tym nurcie była broszura Ponad stronnictwami z 1907 roku. Polemizował w niej ostro z niektórymi założeniami programu Narodowej Demokracji i samym charakterem tego stronnictwa, ale nie była to krytyka z rodzaju tych, po których czas musi długo leczyć rany, albo wręcz zbliżenie stanowisk nie jest możliwe – Gostomski pod koniec życia związał się bowiem z endecją. We wspomnianej broszurze oberwało się zresztą także socjalistom i konserwatystom. Co było przyczyną, dla której Gostomski krytycznie oceniał wpływowe na początku XX wieku (tekst jest z 1907 r.) stronnictwa i ruchy ideowe, dobrze ilustruje poniższy fragment jego dzieła. (więcej…)