Teksty zamieszczone w tym tomie stanowią ilustrację bardzo ciekawego zjawiska intelektualnego i politycznego, jakim było definiowanie przez Czechów swego miejsca w Europie w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Prezentowane rozważania czołowych twórców czeskiej myśli – są wśród nich m.in. František Palacký, Tomáš Garrigue Masaryk i Karel Čapek – nie tylko ukazują ważny fragment dziedzictwa naszych sąsiadów, ale także inspirują do refleksji nad tym, co dziś nas z nimi łączy, a co dzieli.

„Kiedy wybitny amerykański pisarz, pan Theodore Dreiser, był w Europie i przyjechał do nas do Pragi, skarżył się na pewną wyjątkowo uciążliwą europejską niedogodność: granice. Człowiek podobno przejedzie kawałek drogi i znowu musi wyciągać paszport, poddać się nowej kontroli celnej, dogadywać się z ludźmi w innym, dziwnym języku, przyzwyczajać się do innych potraw i wejść w konflikt z innymi zwyczajami. Podobno lepiej by było, gdyby cała Europa była jednym, wielkim, porządnym państwem, z jednym porządnym językiem, jak tam, w Ameryce Północnej. Na te poważne zarzuty powiedziałem panu Dreiserowi (czy raczej próbowałem powiedzieć moim niewystarczającym angielskim), że Europa to bardzo romantyczny kraj, coś na kształt bajkowego świata, gdzie każdy bohater wyruszając w świat, musi przejść przez siedem gór i rzek, stawić czoła smokom i przepaściom, przejść przez szklaną górę, przepłynąć przez ogniste jezioro i ogólnie pokonać nieskończone i nadprzyrodzone przeszkody, do których zaliczają się również urzędnicy celni, problemy z paszportem, kłopoty z językiem obcym i wiele innych przygód. Powiedziałbym mu, że właśnie w tym tkwi wielkość Europy”. (Karel Čapek, Małe narody, 1927)


Spis treści

Jacek Kloczkowski
Wstęp 7

I
Petr Hlaváček
Czesi między Zachodem a Wschodem – poszukiwanie miejsca w Europie 21

II
František Palacký 73
Do Frankfurtu Pismo z dnia 11 kwietnia 1848 r. 75

Hubert Gordon Schauer 85
Nasze dwa problemy 87

Tomáš Garrigue Masaryk 95
Nowa Europa 97

Edvard Beneš 119
Walka o przyszłość i rekonstrukcję Europy 121
Idea i cele konferencji w Genui 133

Emanuel Rádl 141
Zachód i Wschód Rozważania filozoficzne z podróży 143

Karel Čapek 159
Paneuropa 161
Małe narody 165
Europa 169
Oto Czechosłowacja 173

František Xaver Šalda 183
Czeskość i Europa 185

Jindřich Kohn 191
Ruch paneuropejski 193

Jan Masaryk 203
Ani kurtyna, ani most… 205

Indeks 214

***
232 strony, miękka oprawa, ISBN 978-83-66112-07-0

***
Zadanie publiczne współfinansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Forum Polsko-Czeskie na rzecz zbliżenia społeczeństw, pogłębionej współpracy i dobrego sąsiedztwa 2018”