Rafał Matyja ukazuje stanowiska najważniejszych polskich myślicieli politycznych okresu PRL, od nieprzejednanych przeciwników komunizmu po autorów, którzy zdecydowali się na kolaborację z systemem. W książce przedstawione są dyskusje sprowokowane wydarzeniami w kraju (np. Październik 1956, Marzec 1968, Grudzień 1970) i rozważania o bardziej ogólnym charakterze dotyczące natury rządów komunistycznych w Polsce, stopnia uzależnienia PRL od Związku Sowieckiego, perspektyw odzyskania suwerenności. „Państwowość PRL w polskiej refleksji politycznej lat 1956-1980” to ważny głos w dyskusji o polskiej myśli politycznej 2. poł. XX w. i nieocenione źródło wiedzy na jej temat.
„Pytanie „czym był PRL” stawiano sobie – zwłaszcza w
ostatnich latach, po jego upadku – bardzo często. Spór o państwowość PRL
jest dziś istotnym elementem debaty publicznej w Polsce. Często próbuje się
oddzielić w nim materię „czysto historyczną” od
„politycznej”, tak jakby uznawano, że w jednym sporze chodzi przede
wszystkim o prawdę, a w drugim wyłącznie o „przekonanie” kogoś do
swoich racji. Wydaje się, tymczasem, że bardziej zasadne jest dostrzeżenie, że
w obu sporach – bez względu na metody ich toczenia i poziom dyskusji
– powinno chodzić o prawdę, istotną w równym stopniu dla rozwoju nauki,
jak i dla funkcjonowania wspólnoty Politycznej”. (fragment Epilogu)