Strona główna | Czytelnia | Publikacje | Informator | Zarejestruj się | Zaloguj | Odzyskiwanie hasła | English Version
OMP

Główne Menu

Nasi autorzy

Strony tematyczne

Sklep z książkami OMP

Darowizny na rzecz OMP

Księgarnie z książkami OMP
Lista księgarń - kliknij

Jan Bobrzyński - Sprzeczności idei demokratycznej
.: Data publikacji 27-Wrz-2005 :: Odsłon: 2463 :: Recenzja :: Drukuj aktualną stronę :: Drukuj wszystko:.

[1]Równouprawnienie obywatelskie, które znalazło wyraz we wszystkich ustawodastwach równocześnie ze zniesieniem wszelkich oficjalnych przywilejów, przerodziło się z biegiem czasu i demagogicznej ewolucji idei demokratycznej w doktrynę równouzdolnienia wszystkich do wszystkich do wszystkiego, a zwłaszcza do rządzenia państwem. Pomieszano zupełnie i stopiono w jedno pojęcie obowiązku, uprawnienia i uzdolnienia jednostki. Ma to być największą zdobyczą cywilizacyjną demokratycznego postępu, najważniejszym "prawem nabytym" szerokich mas ludności, a jest w istocie największym absurdem, który najbardziej przyczynia się do skarykaturowania i bankructwa demokracji. Bo prosta zasada równej odpowiedzialności prawnej obywateli wobec władz i sądów i równego stosowania ustaw wobec wszystkich sfer społeczeństwa, jak również pewne wspólne obowiązki, dotyczące wszystkich obywateli w zakresie świadczeń materialnych na rzecz państwa oraz służby wojskowej, nie mogą żadną miarą pociągnąć za sobą konsekwencji równego uzdolnienia, a zatem i równego uprawnienia do sprawowania takich funkcji publicznych, czy nawet prywatnych, które wymagają specjalnych wiadomości i odpowiedniego doświadczenia. Na małą skalę zasada ta jest powszechnie uznawana jako sama przez się zrozumiała. Rzemieślnikiem może być tylko ten, kto się rzemiosła nauczy. Robotnik niewykwalifikowany, spełniający najprostsze roboty na dniówki, nie może stać się od razu monterem w zakładach elektrycznych czy automobilowych. To każdy rozumie i uznaje. Ale, gdy sięgnąć nieco wyżej, na stanowiska bardziej odpowiedzialne, decydujące, to już bezkrytyczna zasada demokratyczna równouzdolnienia zaczyna wywierać swój wpływ, jak to dzieje wewnętrzne państw demokratycznych, a zwłaszcza wskrzeszonej Polski, na niezliczonych przykładach wykazują. Najpoważniejsze, najbardziej odpowiedzialne posterunki w administracji państwowej czy prywatno-gospodarczej, obsadzane bywają z reguły według klucza partyjnego, z całkowitym lekceważeniem fachowości, uzdolnienia, a nawet moralności danych kandydatów. Ludzie najprzeróżniejszych zawodów i najprzeróżniejszej przeszłości, niekiedy nawet i z rejestrem karnym, obejmują stanowiska kierowników instytucji finansowych, rozwijając na nich etykę i gospodarkę, która w niemałym stopniu powiększa ogólne kryzysy ekonomiczne w państwie. Na kierujące stanowiska w zakładach fabrycznych umieszcza bezkrytyczna taktyka demokratyczna nieraz ludzi z całkiem innego zawodu, podczas gdy wybitni fachowcy w danym zakresie cierpią bezrobocie. A już prawdziwe orgie święci demokracja na polu fachowości w rządzeniu państwem. Mimo, że "zawód" ten bardziej jest skomplikowany i odpowiedzialny od innych, a więc tym większej wymaga fachowości, uzdolnienia i rutyny - i to tym bardziej, że najszersze obejmuje horyzonty i najgłębsze swym działaniem wywiera skutki na życie publiczne i losy państwa - to jednak demokracja kieruje się tutaj jedynie i wyłącznie zasadą partyjnej proletaryzacji kompetencji, bez żadnego względu na opłakane skutki tej tej zasady. Nie bierzmy tu za złe żadnemu stronnictwu politycznemu, że w miarę swych sił i wpływów stara się obsadzać mandaty poselskie i placówki urzędowe ludźmi swych przekonań. To zrozumiałe. Ale absurdem i zbrodnią wobec państwa jest twierdzenie, że wyznanie polityczne samo w sobie zastępuje wszelkie wymagania fachowe i powierzanie losów państwa bezkrytycznej demagogii i dyletantyzmowi. Szanowany jest i potrzebny społeczeństwu każdy stan i zawód. Ale powierzanie decyzji o losach państwa, czy danych działów administracyjnych, prostaczkom w imię li tylko jakiejś teoretycznej zasady równouprawnienia i równouzdolnienia, jest niezmierną szkoda i dla państwa i dla tychże samych prostaczków, wyniesionych do stanowisk i warunków, do których pod żadnym względem nie dorośli. Stąd też, nie z czego innego, pochodzą przeważnie dzisiejsze kryzysy gospodarcze i ekonomiczne, pod którymi cierpią wszystkie warstwy w okresie powojennym. Fachowe bowiem ujęcie zagadnień politycznych, gospodarczych i społecznych - bez względu na różnicę przekonań - oszczędziło by niejednemu państwu tych wszystkich wstrząsów, kryzysów i niedoli, które usprawiedliwia demokracja różnymi uczonymi lub pseudo - uczonymi frazesami o przyczynach światowych, a które jednak w znacznej części spowodowane są niedorzeczną ideą równouzdolnienia, nidołężnym rządem mas i niefachowością. W tym względzie idea d3emokratyczna okazuje się nawet świadomie nieetyczną i niemoralną. Kłamie z rozmysłem. Bo cóż warte są te powszechne uprawnienia polityczne dla szerokich mas obywatelskich, którymi chlubi się tak dzisiejsza demokracja jako najważniejszą zdobyczą? Realnie a praktycznie biorąc, nie mają one dla poszczególnego obywatela żadnej wartości i nie przynoszą mu żadnego istotnego wpływu na losy państwa, a przez to i na swe własne. Obsadzaniem stanowisk urzędowych zajmują się kliki, a rozdziałem mandatów poselskich i ustalaniem list wyborczych także kliki nieliczne. Czyż wrzucenie raz na kilka lat do urny wyborczej kartki z jakimś numerem oznaczającym listę nieznanych i narzuconych mu indywiduów, jest dla obywatela istotnie tak cenną zdobyczą postępu? Jesteśmy przekonani, że w szczerości ducha odstąpiłby to prawo dzisiaj każdy za weksel dobrze żyrowany! Twierdzimy stanowczo, wbrew utartej doktrynie, że ogół obywateli może mieć daleko większy istotny wpływ na losy państwa przy każdym innym sposobie głosowania jak pięcioprzymiotnikowe, a zwłaszcza na listy! Ale społeczeństwo dało się tak jakoś zafascynować czy zastraszyć doktrynami i hasłami demokracji, że nie tylko prostaczkowie niepiśmienni, ale i powszechnie i inteligencja, ba, nieraz nawet ludzie uczeni, wierzą i twierdzą w pień, że 5-cio, czy 6-cio przymiotnikowe prawo głosowania jest kwintesencją nowoczesnego postępu, jest prawem nabytym, nienaruszalnym i nieodwracalnym bez ciężkich ciosów dla nowoczesnej cywilizacji. Ale kto porówna matactwa, metody i sposób myślenia obywateli, wystających godzinami w ogonkach dla wykonania swego "udziału w rządach państwa", po to chyba tylko, aby być potem coraz bardziej gnębionym materialnie i moralnie przez "swych przedstawicieli" i wyłonioną przez nich administrację ten zrozumie cały nonsens nowoczesnego demokratycznego ustroju, niemoralność podstawowych zasad i tzw. zdobyczy demokracji oraz całą głębię absurdu i nędzy, w jaką ona w swym starczym uwiądzie spycha społeczeństwo. Sprzeczność między hasłem a praktyką równouprawnienia w pojęciach demokracji przejawia się jeszcze w innym charakterystycznym, a niezmiernie szkodliwym szczególe: w celowym zwichnięciu równowagi między zasadą równouprawnienia a obowiązku na polu pracy. Wrasta i pęcznieje do niesłychanych rozmiarów - zwłaszcza w dziesięcioleciu - ustawodawstwo, mające na celu ochronę pracownika. Stwarza mu ono coraz większe przywileje w stosunku do pracodawcy, pozostawiając mu w istocie całkowitą swobodę postępowania, prawie bez żadnej odpowiedzialności i zobowiązań. Nic a nic zaś (albo tyle, co nic) nie wspomina nowoczesny ten ustrój o obowiązkach pracowników. [...]

Zachodzi więc pytanie, dlaczego to wszystko się dzieje, do jakiego zmierza c celu? Odpowiedź dla obiektywnego obserwatora nietrudna: zahipnotyzowanie szerokich mas społeczeństwa pochlebnym hasłem równouprawnienia, ba, nawet równouzdolnienia, z jednej strony, a skonstruowanie z drugiej strony realizacji tego hasła w ten sposób, aby stworzyć tylko pozory równouprawnienia, lub wywołać w społeczeństwie ciągły ferment, niezadowolenie i deprawację, oddaje siłą rzeczy prawdziwą decyzję i władzę-w istocie dyktatorską-w ręce nielicznych, ale sprytnych jednostek, narzucających się bezkrytycznemu społeczeństwu na przewodników. Czyż więc o to walczyła idea demokratyczna przez lat sto z górą z dawnym jedynowładztwem czy tradycyjną oligarchią, czy po to poświęcała tysiące ofiar w walkach o wyzwolenie z zacofanego systemu, aby w końcu do niego wrócić i to jeszcze z dodatkiem kultu niekompetencji? Faktem jest, eliminując wszelką dyskusję, że rządy demokratyczne, im dalej się posuwają i rozwijają, tym bardziej oddalają się od zasady równouprawnienia obywatela w prawdziwym, uczciwym tego słowa znaczeniu, a tym większy wywierają ucisk, większy nawet, niż rządy absolutne. Idea równouprawnienia przerasta w potworną karykaturę, podobnie jak idea wolności. Przerasta w rękach demokracji. Podziwiać tylko można bierność i bezkrytyczność dzisiejszej zdemokratyzowanej cywilizacji, która znosi cierpliwie a ulegle porównanie między rosnącym uciemiężeniem szerokich sfer społeczeństwa, a korzyściami zdobywanymi na nim przez kliki demokratyczne za pomocą taktyki i pełnej sprzeczności argumentacji! Podniesienie kulturalne, oświatowe i gospodarcze warstw najszerszych stanowi ulubiony, bojowy temat wszystkich doktryn i stronnictw demokratycznych od najpierwszych ich zaczątków, a wiąże się ściśle z naczelnym ich hasłem uszczęśliwienia ludzkości. Żąda się więc programowo powszechnej, taniej, czy nawet darmowej szkoły, organizuje się różne społeczne instytucje oświecenia (kółka oświatowe czy gospodarcze kluby, związki, odczyty, wiece itp.), rzuca się postulaty tanich cen, wysokich zarobków, podniesienia produkcji i zwalczania bezrobocia. To wszystko oczywiście pozornie i na papierze, w rzeczywistości bowiem sprawa wygląda bowiem-ogółem biorąc-całkiem inaczej. Demokracja, egzystując od pewnego czasu przeważnie już tylko "kultem niekompetencji" i bezkrytycznością społeczeństwa, nie może widzieć swego interesu w prawdziwym podniesieniu kulturalnym i gospodarczym obywateli, a zwłaszcza szerokich mas. Ze wzrostem bowiem oświaty i kultury rodzi się krytyczniejszy, trzeźwiejszy światopogląd, a za wzrostem dobrobytu-zadowolenie. Obie te rzeczy-krytycyzm i zadowolenie-w szerokich masach są oczywiście najniebezpieczniejszym nieprzyjacielem emocjonalnym doktryn, haseł i praktyk demokracji. Oświeconemu obywatelowi trudniej zawrócić głowę demagogicznymi sofizmatami, a syty żołądek nie lubi fatygować się walką polityczną. Dlatego też, propagując hasła oświaty i dobrobytu, stronnictwa demokratyczne albo o ich realizacji na serio nie myślą, traktując ją ubocznie, ut aliquid fecisse videatur, albo wprost nawet hamują jej rozwój w szerszych masach. [...] Utrzymują się koniec końcem tylko nędzą i naiwnością tłumu, któremu narzucają wiarę, że bolączką jego materialnym i społecznym kiedyś zaradzą, gdy tymczasem żywotny ich interes jest wprost przeciwny. Bo demokratą - w dzisiejszym, hipertoficznym tego słowa znaczeniu - może być tylko człowiek, któremu coś niedomaga. Człowiek zadowolony staje mimo woli na indywidualistycznej, obiektywistycznej, nawet konserwatywnej platformie myślenia, choćby był największym zwolennikiem postępu, altruizmu i filantropii [...]. Bo czyż możliwym jest postęp w jakiejkolwiek dziedzinie życia państwowego, społecznego, gospodarczego, a nawet prywatnego, gdy wszelkie drogi postępu zamknęły się i skostniały pod wpływem przestarzałych, nieżywotnych już, a bezmyślnie upartych kanonów idei demokratycznej? Postęp wymaga przede wszystkim odpowiedniej swobody myśli, obiektywizmu pojęć i elastyczności w dostosowywaniu się do wymagań realnego życia. Gdzie zaś wszystkie te warunki są z góry sparaliżowane ciasnym, doktrynerskim szablonem, i gdzie nadto działa wyraźnie zła wola zahamowania rzeczywistego cywilizacyjnego podniesienia społeczeństwa dla tym łatwiejszego utrzymania nad nim supremacji i wyzyskania jego nędzy i niezadowolenia dla egoistycznych celów pewnych klik i stronnictw, tam oczywiście nie może być mowy o realnym postępie. [...]

Czas zaiste zedrzeć zasłonę tego mirażu, któremu wszyscy podlegamy mniej lub więcej, jakoby idea demokratyczna była obecnie synonimem postępu. Tak nie jest! Demokracja w dzisiejszych czasach powszechnego "oświecenia", równouprawnienia i wyłaniającej się konieczności bardziej obiektywnego, realnego światopoglądu i bardziej realnej pracy, nie tylko jest już protagonistą postępu, ale mniej lub więcej skrajnym jego zaprzeczeniem. Dla przedłużenia swej egzystencji i autorytetu, które w obecnych warunkach nie mają już żadnej racji bytu, podtrzymuje sztucznie, a gdzie trzeba, to i gwałtem, swe stare pojęcia, programy i taktykę, które straciły już wszelką aktualność i wszelką zdolność twórczą po prostu w braku obiektu działania i przeciwnika, jakim były resztki starego ustroju. W braku tego właśnie realnego przeciwnika, stwarza sobie demokracja sztucznie nieprzyjaciół z pośród wszelkich nowoczesnych idei i wysiłków, zmierzających obiektywnie do pchnięcia naprzód cywilizacji i ludzkości, mianując wszystko, co się jej pojęciom sprzeciwia, a co może wydać efekt prawdziwie twórczy, realny "wrogiem ludu i postępu". Dlatego także wysila się na utrzymanie bez żadnych zmian i reform różnych najoczywiściej niekorzystnych ustaw i urządzeń, częstokroć niedorzecznych, które ujęła szczytnym mianem "praw nabytych ludu". I z tych praw, nabytych zwykle w lekkomyślnym, bezkrytycznym rozpędzie. w karkołomnych licytacjach wyborczych, nie chce i nie może demokracja ruszyć naprzód ani krokiem, mimo, że rzeczywistość wykazuje, iż mnóstwo z tych właśnie "zdobyczy postępu" przynosi jawną i stwierdzoną szkodę żywotnym interesom państwa i społeczeństwa i zarazem stanowi najdokuczliwszą tamę dla cywilizacyjnego i gospodarczego rozwoju. [...]

Aby więc móc wejść w ogóle na jakąkolwiek produktywną drogę poprawy stosunków gospodarczych, czy społecznych, czy kulturalnych, na jakąkolwiek drogę skutecznej inicjatywy postępowej, należy przede wszystkim rozniecić uświadomienie we wszystkich sferach społeczeństwa, że przestarzałe kanony demokratyczne są dzisiaj najgorszym szkopułem pochodu naprzód i rozwiązania nagromadzonych trudności, że do skutecznego podjęcia dzieła naprawy, nie w jakimś partyjnym, ale w rzetelnym tego wyrazu znaczeniu, niezbędnym jest uprzednie ustalenie pewnych pojęć obiektywnych, racjonalnych, zgodnych z realizmem nowoczesnych warunków i naturalnymi prawami rewolucji, przy zdecydowanym odrzuceniu na bok całego skostniałego demokratycznego balastu, który już tylko hamować i burzyć, ale nic użytecznego tworzyć nie może. Demokracja chlubi się dalej podniesieniem pojęć moralności, etyki i sprawiedliwości, słowem umoralnienia zarówno ustawodawstwa, jak i szerokich mas społeczeństwa. Wskazuje na różnych dawnych krzywd i przesądów, a wprowadzenie na ich miejsce światła i wykształcenie w społeczeństwie najszlachetniejszych pierwiastków. Bez niej-powiada- nie byłoby ani głębszych uczuć patriotycznych, wynikających z miłości kraju rodzinnego, nie zaś z przywiązania czy ślepego posłuszeństwa względem monarchy, nie byłoby całego tego duchowego i filozoficznego rozwoju, na którym oparła się etyka i cywilizacja nowszych czasów; bez niej panowałaby w dalszym ciągu ciemnota, scholastyczna rutyna, krzywda społeczna i poniżenie człowieczeństwa. Otóż to ostatnie jest w pierwszym rzędzie nieprawda. Nie zaprzeczając znacznych początkowych zasług idei demokratycznej i na tym polu, musimy jednak znowu stanowczo stwierdzić, że rozwój moralny ludzkości postępowałby - jak wszelki inny - także i bez ingerencji zasad demokratycznych. Wszakże cała historia, zwłaszcza średniowieczna i nowożytna (ta ostatnia nawet w widocznie przyśpieszonym tempie), przedstawia jeden wielki, stopniowy pochód do światła, który przyczynia się również i do moralnego uszlachetnienia pojęć. Historia obfituje też w liczne a wybitne przykłady, że postęp w tym kierunku tworzyła nieraz praca szeregu wybitnych jednostek lub organizacji w różnych państwach, które z ideologią i sprawą demokracji nic a nic nie miały wspólnego. Dlatego też, jak i we wszystkim innym, należy udział początkowej idei demokratycznej w budowie nowoczesnej wyższej cywilizacji do właściwych ograniczyć rozmiarów. Natomiast szkody, jakie idea demokratyczna z biegiem czasu na tym właśnie polu-umoralnienia społeczeństwa-wyrządzać zaczęła - są olbrzymie. Trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę na fakt najogólniejszy, dominujący nad wszelkimi poszczególnymi rezultatami działania doktryn demokratycznych, że doktryny te, burząc jedne autorytety, nie chciały i z natury rzeczy nawet nie mogły tworzyć czy uznawać na serio innych. Idea demokratyczna, dążąc do "wyzwolenia" rozumu z wszelkich pętów (czemu w następstwie skrajnie się sprzeniewierzyła), obawia się przede wszystkim wszelkiego autorytetu nadprzyrodzonego - obawia się go instynktownie, żywiołowo, jako mocy od niej niezależnej, mogącej wydrzeć jej władzę dusz. To też od samego początku, jeszcze przed pierwszym politycznym swym wystąpieniem, wypowiedziała demokracja walkę wszelkiemu autorytetowi nadprzyrodzonemu, zastępując go etyką, materialistycznie pojęta, zależną w gruncie rzeczy od "woli ludu". Naród i państwo uczyniła najwyższym stróżem i regulatorem norm moralnych, a w życiu indywidualnym zastąpiła wszelkie wyższe pierwiastki swobodnym uznaniem rozumu. Otworzyła w ten sposób najszersze pole ateizmowi, który z ksiąg filozoficznych, nielicznym gronom uczonych zwolenników dostępnych, zaszczepił się jak zaraza w najszerszych, bezkrytycznych sferach społeczeństwa. Niech nam nie mówią o pewnych odłamach demokracji, propagujących uczucia religijne, ba, będących nawet specjalnym ich szermierzem! To nieprawda, to tylko pozory, w które przebierają się niektóre stronnictwa demokratyczne, zależne od koniunktur politycznych, celem pozyskania zwolenników, czy choćby nawet tylko chwilowych głosów wyborczych. Dzieje bowiem wszystkich stronnictw demokratycznych, bez żadnego wyjątku, wykazują niezbicie zupełne w gruncie rzczy podporządkowanie haseł religijnych i moralnych potrzebom chwilowej taktyki. O jakiejś szerszej propagandzie religijnej i moralnej wymagającej w pierwszym rzędzie poświęceń chwilowych sukcesów politycznych na rzecz czystości przekonań moralnych i programu, nie ma tam i nie było nigdy mowy. Wiemy doskonale, że różne odłamy demokracji w ciągu swych perypetii dziejowych przybierają i zarzucają na przemiany autorytet religii, a praktyką swego postępowania dają z reguły najgorszy przykład, mogący tylko deprawować szersze masy, a nawet najbardziej wykształcone sfery. Nikt nie zaprzeczy, że dzisiejsza polityka, z cały swym trzosem pięknie brzmiących haseł, psuje dobre obyczaje i wypacza najzdrowsze pojęcia, a politykowanie, w dzisiejszym tego słowa znaczeniu, jest niczym innym, jak tylko dobijaniem się o władzę za wszelką cenę i jako takie niepodzielnym wynalazkiem demokracji. W tym zaś systemie i dążeniu wszelkie więzy wyższego autorytetu i nakazu są dla idei demokratycznej oczywiście w najwyższym stopniu niewygodne i stąd też idea wydała przede wszystkim walkę Bogu, co nie przeszkadza jej wojować różnymi zasadami religijnymi czy moralnymi tam, gdzie to pewne doraźnie przynieść może korzyści. Stąd również organizacje, zwalczające zaciekle pojęcie wyższego autorytetu, wyrosły par excellence na gruncie idei demokratycznej, poczynając od starej masonerii i nieco młodszego od niej socjalizmu, a kończąc na najmłodszym z nich, a najbardziej doktrynerskim i brutalnym bolszewizmie. Spróbujmy dodać do wszystkich tych doktryn i organizacji pierwiastek wyższego autorytetu, a zmieni się od razu integralnie cały ich charakter demagogiczny, zmienią się w naturalnej konsekwencji niemal wszystkie tezy ich programu tak, że przestaną one być tym, czym są w istocie. Jedna jedyna taka próba wykaże jaskrawo, że cała szeroka skala ideologii demokratycznej, od umiarkowanej do najjaskrawszej, opiera się w najgłębszych swych podstawach na wyeliminowaniu wyższego autorytetu i zastąpieniu go mniej więcej dowolnym kodeksem moralnym, na wskroś utylitarystycznym.

Oficjalnie zastąpiono wyższy autorytet - nie tylko boski, ale nawet ten, który wypływa z obiektywnie ujętych praw społecznych - emocjonalnym autorytetem "woli ludu", to jest przede wszystkim najciemniejszym, cywilizacyjnie najbardziej zacofanych warstw społeczeństwa. Jest to oczywiście fikcja, bo wspomnieliśmy już o tym, i wiadomo powszechnie, jak ta "wola ludu" ujawniać się może w praktyce. Poza wyjątkowymi, chwilowymi porywami szlachetniejszymi, wywołanymi jakimś entuzjazmem lub sztuczną propagandą, występuje ona na jaw, jeśli już nie wprost destruktywnie i rabunkowo, to co najwięcej w grubo materialistycznych, najczęściej bezkrytycznych żądaniach. O jakiejś twórczej logice tych żądań ze strony mas niewykształconych lub na wpół wykształconych, nie sięgających konstruktywna wyobraźnią poza doraźne wypełnienie żołądka lub kieszeni, mowy być oczywiście nie może. A na żonglowaniu tymi właśnie najprymitywniejszymi apetytami i na drażnieniu pośledniejszych, zwierzęcych instynktów ogółu, oparła demokracja cały swój gmach moralności, etyki i taktyki. Nie masz tu naturalnie miejsca na pierwiastki prawdziwie wyższe, których podstawą jest zaparcie się i wstrzemięźliwość. [...] A przecież prawdziwa, bezkompromisowa moralność opierać się musi na jakimś wyższym, duchowym autorytecie, który kreśli swe nakazy ponad chwilowe czy partykularne kaprysy i cele poszczególnych jednostek, a nawet całego społeczeństwa i nakłada pewne więzy na wybujałości i zwierzęce apetyty ludzkiej natury. Tak pojętego autorytetu demokracja nie uznaje, jak w ogóle uznać nie chce żadnych wyższych norm ponad sobą i dlatego skutki jej działania muszą być na dłuższą metę moralnie destruktywne, mimo wszelkich jej wzniosłych haseł czy nawet dobrych chwilowych zamiarów. To samo mniej więcej dotyczy hasła usunięcia bezprawia starodawnego ustroju, a zaprowadzenia "prawdziwej" praworządności w ustroju państwowym i życiu publicznym w ogóle. Między dyktatorskim bezprawiem a demagogiczną anarchią leży istotnie ów złoty środek praworządności oświeconej, którą dobrowolnie jednak wyznawać i poddawać się jej może tylko wykształcona, zrównoważona jednostka, ale której bez odpowiedniej dozy autorytetu niepodobna utrzymać w masach. Otóż idea demokratyczna, stawiając --w skrajnym przeciwieństwie do dawnego autokratycznego reżimu - zasadę suwerenności woli ludu, co w praktyce wyjść musi na panowanie i gospodarkę czynników najnieudolniejszych czyli ochlokrację, której skutki odczuliśmy tak dobitnie w dawnej szlacheckiej i w dzisiejszej ludowej Polsce, przekreśliła z góry możliwość zbudowania praworządu w rzetelnym tego słowa znaczeniu. Praworządnością nazywa przecież u nas każda partia demokratyczna tylko to, dobre czy złe, co jej właśnie w danym momencie jest na rękę. Wszystko zaś, co jest jej chwilowo przeciwnym lub niedogodnym, a zwłaszcza to wszystko, co zmniejsza chwilowo jej wpływ i władzę na społeczeństwo lub utrudnia korzystny rezultat wyborów, jest w jej oczach nie tylko bezprawiem, ale nawet zbrodnią i zdradą wobec państwa. I pod tym względem, pomijając rosyjskie stosunki, demokracja polska przeholowała z pewnością najbardziej ze wszystkich demokracji na świecie. Wszędzie bowiem gdzie indziej walki partyjne uznają mniej lub więcej jakąś ogólno-państwową rację stanu, której się ostatecznie, wśród pozorów licytacji podporządkują. W Polsce natomiast panują pod tym względem najjaskrawsze, rzec można "maksymalistyczne" pojęcia. Ta sama rzecz traktowana bywa przez jednych za zasługę, przez innych za zdradę wobec kraju, zależnie tylko od tego, od kogo wyszła inicjatywa. Demokracja nasza pojmuje praworządność tak, jak ją realizuje np. gawiedź uliczna, utrudniająca policji ujęcie rzezimieszka przez jakiś wrodzony instynkt dokuczenia władzy. Sympatyzuje się ze złodziejem jako przedstawicielem "swobody" przeciwko "uciskowi" władzy i porządku. Oburza się tylko ten, komu złodziej bezpośrednio zaszkodzi. To samo zjawisko i tę samą mentalność obserwować możemy na wielkiej arenie polityki demokratycznej, gdzie każdy wybraniec narodu uważa sobie za najważniejszy obowiązek i punkt honoru zwalczać i poniżać każdą władzę, która odważy się wystąpić gdziekolwiek w państwie celem stłumienia buntu lub ukrócenia swawoli. Zwyczajowo uświęconym następstwem najbardziej karygodnych wybryków rozwydrzonego pospólstwa jest w państwie demokratycznym interpelacja poselska przedstawiająca bezkrytycznie (lub wprost ze złą wolą) dany wypadek w postaci jakoby oburzającego gwałtu, popełnionego na niewinnych i spokojnych obywatelach przez średniowiecznych lancknechtów! Tego rodzaju pojmowanie praworządu, autorytetu państwa i praw obywatelskich, wyraża się w konsekwencji w całym ustroju politycznym i gospodarczym, fabrykowanym z bezwzględną jednostronnością przez 6-cio przymiotnikowych przedstawicieli rzekomej woli ludu. Rezultatem musi być absurd ustrojowy i stopniowy upadek sił państwowo-twórczych w danym społeczeństwie, wreszcie zupełna anarchia, choćby nawet nie przebrana w rewolucyjne formy, ale w każdym razie wywołująca co najmniej korupcję, rozszalałą demagogię, zastój twórczy na wszystkich polach i nędzę. Państwo wchodzi w impas, z którego idea demokratyczna wyratować go już nie może. Rzuca się jeszcze ta idea w bezsilnych drganiach, buntując wszystkich przeciw wszystkim i powiększając chaos coraz naiwniejszymi konceptami, aż wreszcie kapitulować musi sromotnie przed swym skrajnym przeciwieństwem - dyktaturą, która obejmuje rządy w takiej czy innej formie.

 

Tekst zawarty także w tomie Podstawy wiedzy o państwie (pod redakcją Arkadego Rzegockiego, Kraków 2000). Wyboru prac polskich myślicieli politycznych na potrzeby tej książki dokonał Bogdan Szlachta.

 


[1] Warszawa 1929, s. 30-35 i 50-57.


.: Powrót do działu Pozostałe teksty źródłowe :: Powrót do spisu działów :.

 
Wygląd strony oparty systemie tematów AutoTheme
Strona wygenerowana w czasie 0,067824 sekund(y)