Antoni Zygmunt Helcel, Prawnik,
historyk, polityk i publicysta. Urodził się 2 XI 1808 r.
w Krakowie, w spolszczonej rodzinie niemieckiego pochodzenia.
Ukończył Liceum św. Anny (1823) i Wydział Praw
Uniwersytetu Jagiellońskiego, uzyskując tytuł doktora obojga praw
w r. 1828; studia kontynuował w Niemczech, gdzie słuchał
wykładów m.in. K.F. von Savigny'ego. Walczył w powstaniu
listopadowym, a po jego upadku pracował jako bezpłatny nauczyciel
historii prawa polskiego w UJ, zaś po zwolnieniu - wraz z P.
Popielem, K. Świdzińskim
i A. Wielopolskim - opracował skierowany
do rządów zaborczych memoriał w obronie uczelni. Założywszy drukarnię,
przez dwa lata wydawał Kwartalnik
Naukowy (1835-36). W 1837 był deputowanym na sejm krakowski,
w 1846 został sekretarzem ministerstwa spraw wewnętrznych w zreformowanym
rządzie Tyssowskiego. Dwa lata później organizował
zjazd wrocławski, którego celem było utworzenie ogólnopolskiego rządu
tymczasowego i uczestniczył w kongresie słowiańskim w Pradze,
zainteresowany ideą konfederacji Słowian w ramach monarchii Habsburgów
(był m.in. autorem projektu adresu do cesarza). W kolejnych latach
został członkiem Rady Miejskiej w Krakowie, sejmu austriackiego
i Towarzystwa Rolniczego, a także zastępcą profesora (1848-50),
profesorem historii prawa polskiego. W 1852, po zaostrzeniu kursu
wobec polskich urządzeń w Galicji, podał się do dymisji ze stanowiska
profesora. W latach 1857-59, będąc przewodniczącym Oddziału Nauk
Moralnych Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, wespół z J. Lubomirskim
głosił potrzebę przekształcenia go w Akademię Umiejętności. W tym
okresie opracował, publikowane poniżej, dwa pisma polityczne. W r.
1860 przygotował memoriał o kwestiach językowych w szkołach
galicyjskich oraz ułożył adres, który zawierał program polityczny,
zmierzający do autonomii Galicji. W roku kolejnym został posłem
na Sejm Krajowy i deputowanym do wiedeńskiej Rady Państwa, lecz
z uwagi na zły stan zdrowia złożył po kilku miesiącach oba mandaty.
W 1866 sporządził dla premiera Belcrediego memoriał, postulujący reformy zmierzające do pełniejszej
autonomii kraju. Ostatnie lata życia, sparaliżowany i tracący
wzrok, poświęcił badaniom naukowym, występując jeszcze w 1869
roku w obronie zgromadzeń zakonnych zagrożonych usunięciem z Krakowa
i zakładając stowarzyszenie Warownia Krzyża. Zmarł 31 III 1870 r.
w Krakowie.
Główne prace: Briefe eines polnischen Edelmannes an einen
deutschen Publizisten
über die jüngsten
Ereignisse in
Polen und die
hauptsächlich bisher
nur vom deutschen Standpunkte
betrachtete polnische
Frage, 1846; Uwagi
nad kwestią języka w szkołach i uniwersytetach Galicji i Krakowa,
1860; Starodawne Prawa Polskiego
Pomniki, t. I, 1856, t. II, 1870; Dawne
prawo prywatne polskie, 1874.
OMP wydał jego wybór pism "O prawdziwym i fałszywym konserwatyzmie"
Teskty jego autorstwa:
|