Angela Merkel po rozmowie z Władimirem Putinem ponoć powiedziała Barackowi Obamie, że nie jest pewna, czy prezydent Rosji ma kontakt z rzeczywistością. Najwyraźniej, gdy załatwia się z nim np. Nord Stream, wówczas wydaje się niemieckim politykom w pełni racjonalnym partnerem politycznym. Mimo doświadczeń z Czeczenią, mimo przypadku Gruzji itd. Łatwo się dziwić, gdy się długo żyje złudzeniami, albo na pewne sprawy przymyka oczy – w imię własnych interesów albo dla świętego spokoju. Mimo wszystko jednak jest zaskakujące, jak szybko uznano, że czas wojen w Europie się skończył – czy przynajmniej poważnego nimi zagrożenia – ledwie dwie dekady po Bałkanach, parę lat po Gruzji, ćwierć wieku po upadku (częściowym, jak teraz boleśnie widać) komunizmu i sowieckiego imperializmu – i po paru tysiącach lat, gdy wojna była niezmiennie podstawowym narzędziem rozwiązywania sporów, wyładowania napięcia i bogacenia się przez Europejczyków, zresztą z każdej części tego skądinąd pięknego i niezwykle zasłużonego dla ludzkości kontynentu… A tu przecież rzecz dotyczy Rosji.