Wybór pism czołowych myślicieli politycznych emigracji okresu zaborów – konserwatystów, monarchistów, liberałów, republikanów, demokratów, radykałów – ukazujący prowadzone przez nich dyskusje na temat jej misji, oblicza i konfliktów wewnętrznych. W tomie są też zawarte pisane przez emigrantów analizy położenia sprawy polskiej, rozważania, jakim państwem powinna być odrodzona Polska, a także teksty o najważniejszych dylematach polityczno-ideowych tej obfitującej w gorące intelektualne spory epoki.

„Naród, który nie przestał być jeszcze narodem, który jeszcze chce być narodem, w jakimkolwiek stanie się znajduje, tylko sam siebie uratować może”. (Maurycy Mochnacki)

„Nieprzyjaciele nasi odtrąbili po świecie niezgodę emigracji, stronnicy ich roznoszą echem te odgłosy tryumfu; rodacy nasi zapewne trwożą się i smucą. Jest w tym wrzasku nieprzyjaciół dowód ich słabości, dowód, że udając wielką pogardę ku nam, boją się nas dotąd i raczą kłamać na naszą intencję” (Adam Mickiewicz)

„Uprawa i naprawa tej ziemi i jej mieszkańców jest najlepszą i najpotężniejszą naszą formacją wojskową; podniesienie kraju pod wszelkimi względami, pod względem religijnym, obywatelskim, naukowym, administracyjnym, rolniczym, przemysłowym, społecznym, jest najbliższym, bo niechybnym przygotowaniem do prawdziwego powstania. Nie dosyć jest poić się żalem i karmić nadzieją; nie dosyć nawet czuwać troskliwie nad całością ojczystej spuścizny: tego nie dosyć! Trzeba się krzątać i pracować, trudzić w pocie czoła i znoju niewczasów; trzeba tę spuściznę pomnażać – pod karą jej ostatecznej utraty!” (Julian Klaczko)

Miękka oprawa, 444 strony

SPIS TREŚCI


Jacek Kloczkowski, Wstęp


Część I
ISTOTA, OBLICZA I SPRAWY WEWNĘTRZNE


Maurycy Mochnacki
O charakterze polskiej emigracji
List do Generała Dwernickiego od oficerów, podoficerów
i żołnierzy z zakładu Auxerre
Pismo okólne oficerów, podoficerów i żołnierzy z zakładu Auxerre,
do Rodaków w Emigracji

Ludwik Nabielak
Do Maurycego Mochnackiego z powodu pism auxerskich

Aleksander Jełowicki
Polemika z „Nową Polską”
Kilka słów z powodu oświadczenia Generała Dwernickiego

Komitet Narodowy Emigracji Polskiej
O mowie Tadeusza Krępowieckiego
Jedność i porządek

Adam Mickiewicz
Niezgody emigracji naszej Kilka słów o jej ruchach

Hieronim Kajsiewicz, Jan Koźmian
Korespondencja emigracyjna

Józef Dwernicki
Do szanownych Polaków emigrację polską składających

Karol Sienkiewicz
Dyplomacja emigracji
Emigracja w 1856 r.

Leonard Rettel
Rzut oka na ogólne dzieje emigracji do 1842 r.

Jan Alcyato
Sprzysiężenie narodowe
Terroryzm
Korespondencja dotycząca wykreślenia się Jana Alcyaty z listy członków Towarzystwa Demokratycznego Polskiego

Walery Wielogłowski
Emigracja polska wobec Boga i narodu

Walerian Kalinka
Polska poza krajem
O podróżujących i godności narodowej
Adres uczniów Towiańskiego do cesarza Aleksandra

Henryk Kamieński
Odezwa do wychodźstwa

Stanisław Koźmian
Hotel Lambert a sprawa polska
Emigracja wobec kwestii włościańskiej

* * *
Chcą wracać!

Ignacy Paderewski
Do Polonii w Ameryce, 22 maja 1915


Część II
IDEE I TAKTYKA

Adam Mickiewicz
Myśli o sejmie polskim
Socjalizm

Wiktor Heltman
Zasady demokracji polskiej

Karol Boromeusz Hoffman
Polemika z Joachimem Lelewelem

Aleksander Jełowicki
O potrzebie króla Polski

Janusz Woronicz
Rzecz o monarchii i dynastii w Polsce

Seweryn Goszczyński
Główny żywioł demokracji polskiej

Adam Jerzy Czartoryski
Mowa z 29 listopada 1844 roku

Jan Franciszek Kołosowski
Położenie obecne

Stanisław Worcell
Przedburze

Julian Klaczko
Katechizm nie-rycerski
Możebne porozumienie między Polską a Rosją

Teodor Morawski
List otwarty do Gazety Narodowej

Przypisy do części I
Przypisy do części II


Dofinansowano ze środków MHP w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”