Prymas Polski. Urodził się 3 sierpnia 1901 r. w
Zuzeli (pow. Ostrów Mazowiecka); w 1924 r. ukończył Seminarium Duchowne
we Włocławku, w latach 1925-29 studiował prawo kanoniczne i nauki
społeczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, uzyskuj±c w 1929
r. doktorat z prawa kanonicznego. W latach 1930-39 działał w Akcji
Katolickiej i Chrześcijańskich Związkach Zawodowych, od 1930 r.
wykładał prawo kanoniczne i socjologię w Wyższym Seminarium Duchownym
we Włocławku, w latach 1932-1939 redagował czasopismo "Ateneum
Kapłańskie". Okupację
spędził na LubelszczyĽnie i w zakładzie sióstr franciszkanek w Laskach
koło Warszawy, pełniąc również funkcję kapelana Armii Krajowej.
Od 1945 r. kanonik włocławski i rektor Seminarium Duchownego we
Włocławku, w latach 1946-1948 biskup ordynariusz lubelski. Od października
1948 r. arcybiskup gnieźnieński i warszawski, prymas Polski, od
1953 r. kardynał. Aresztowany w 1953 r., przebywał kolejno w Rywałdzie,
Stoczku Warmińskim, Prudniku i Komańczy, nie ugiął się przed żądaniami
złożenia godności prymasa, a okres odosobnienia wykorzystał do stworzenia
programu moralnej odnowy życia religijnego - Wielkiej Nowenny przygotowującej do
Milenium Chrztu Polski, którą rozpoczął Jasnogórskimi ¦lubami Narodu
w sierpniu 1956 r. Uwolniony w październiku 1956 r., podczas politycznej
"odwilży", kierował obchodami Millenium Chrztu Polski,
usiłując zbudować duchową przestrzeń, która miała ocalić chrześcijańską
tożsamość narodu. W tym celu zainicjował w 1957 r. m.in. nawiedzenie
wszystkich polskich parafii przez kopię obrazu Matki Bożej Częstochowskiej.
W połowie lat 60. wraz z Episkopatem Polski zwrócił się do biskupów
niemieckich z gestem pojednania narodów polskiego i niemieckiego,
co spowodowało negatywną i gwałtowną reakcję władz partyjnych i
państwowych. Członek watykańskiej Kongregacji Duchowieństwa i Komisji
dla Rewizji Kodeksu Prawa Kanonicznego, brał udział w pracach Soboru
Watykańskiego II. Organizował życie religijne i współtworzył nowe
diecezje na Ziemiach Zachodnich, po ukończeniu 75 lat złożył - zgodnie z wymaganiami kanonicznymi - funkcje, nie został z nich jednak odwołany m.in. na prośbę władz
PRL. Odegrał znaczącą rolę w wyborze na tron papieski kardynała
Karola Wojtyły, w latach 1980-1981 mediował między NSZZ "Solidarność"
i władzami komunistycznymi. Opublikował m.in.: Zasięg
i charakter zainteresowań katolickiej myśli społecznej (1937),
Katolicki program walki z komunizmem (1937), Miłość i i sprawiedliwość społeczna (napisana
1940, publ. 1990), List do moich kapłanów (1969), Kazania
świętokrzyskie (3 t., 1974-1976), Listy pasterskie prymasa Polski
1946-1974 (1975), Kościół w służbie narodu (1981), Zapiski więzienne
(1982), Nauczanie społeczne 1946-1981 (1990). Zmarł 28 maja 1981
r. w Warszawie, kilkanaście dni po zamachu na papieża Jana Pawła
II i kilka miesięcy przed wprowadzeniem stanu wojennego. Od 1989
r. trwa jego proces beatyfikacyjny.
|