Jan Koźmian (1814-1877). Działacz społeczny, publicysta, redaktor,
ksiądz. Urodził się 27 XII 1814 r. we wsi Wronowie (Lubelskie)
w zamożnej rodzinie ziemiańskiej, jako brat Stanisława Egberta,
bratanek Kajetana. Uczył się w Lublinie i w liceum w Warszawie,
gdzie w 1830 r. zdał maturę. Podoficer artylerii w powstaniu
listopadowym, po jego upadku wyemigrował do Francji, gdzie ukończył
studia prawnicze (Tuluza, 1832-38), a osiedliwszy się w Paryżu
utrzymywał bliskie kontakty z Mickiewiczem, Goszczyńskim i Zaleskimi,
był jednym ze współwydawców pisma Hotelu Lambert Trzeci Maj
oraz nawiązał znajomość z przedstawicielami francuskich kół
katolickich (de Montalembert, Veuillot) i został bratem zewnętrznym tworzącego się wówczas Zgromadzenia
Zmartwychwstania Pańskiego. W 1845 rozpoczął wydawanie ultramontańskiego
czasopisma Przegląd Poznański; w rok później ożenił się z córką
gen. D. Chłapowskiego, a po opuszczeniu niewoli pruskiej, do
której wzięty został jako członek legii akademickiej wiosną
1848 r., osiedlił się w wielkopolskim majątku żony. Krytyczny
wobec włoskiego ruchu zjednoczeniowego i powstania styczniowego,
wrogo odnosił się zarówno do "kosmopolitycznego radykalizmu"
i działalności spiskowej, jak i despotyzmu nowoczesnego państwa.
Po samobójczej śmierci żony (1853), rozpoczął w 1857 r. studia
teologiczne w kolegium duchownym w Rzymie; święcenia kapłańskie
uzyskał w r. 1860, został proboszczem w Krzywiniu, następnie
kapelanem sióstr Sacre Coeur w Poznaniu (do 1873), dotując szkółki
dla ubogich i towarzystwa dobroczynne. W 1867 r. został sekretarzem
abpa M.H. Ledóchowskiego, dwa lata później otrzymał tytuł prałata
domowego papieża i protonotariusza apostolskiego, a w 1870 już
jako kanonik poznański towarzyszył arcybiskupowi w misji do
pruskiej kwatery w Wersalu. Zamieszany w rzekome przygotowania
zamachu na Bismarcka, po rozpoczęciu kulturkampfu został aresztowany.
Po opuszczeniu więzienia, kierował ultramontańskim Kuryerem
Poznańskim i został delegatem apostolskim na archidiecezję poznańską;
zmarł w Wenecji 20 IX 1877 r. w drodze powrotnej z Rzymu do
kraju.
Główne prace: teksty, drukowane w Przeglądzie Poznańskim: Stan
rzeczy w Wielkim Księstwie Poznańskim, 1847; Rzeczy włoskie,
1848; Przeznaczenia Francyi, 1849; Nowy Rok, 1850; Pisma, 3
tomy, Poznań 1881.