Ozanczone wpisy ‘II RP’

Wpisy :

    Rocznica niepodległości z Duce i Etną w tle

    omp

    10 listopada 2018

    11 listopada 1928 r. rocznica odzyskania niepodległości przypadała również w niedzielę. Na pierwszych stronach wydań z tego dnia dwóch znanych krakowskich gazet – zasłużonego, choć nie tak jak dawniej wpływowego “Czasu” i cieszącego się olbrzymim wzięciem, masowego “Ilustrowanego Kuriera Codziennego” – dziesięciolecie niepodległości nie było jednak dominującym motywem. Owszem, obie gazety pisały o uroczystościach, ale nie wybijały ich wielkimi czcionkami.

    Jest i kilka smaczków. Na pierwszej stronie IKC-a rzuca się w oczy buchająca ogniem Etna – na jej tle redakcja zapowiada na kolejny numer artykuł wstępny Józefa Piłsudskiego. Dwa lata po zamachu majowym mogło to mieć szczególny podtekst. Poniżej redakcja z dumą przedstawia ekskluzywny artykuł “na dziesięciolecie” pióra Benito Mussoliniego. Co prawda oznaczenie go znaczkiem copyright amerykańskiej agencji może sugerować, że nie został napisany specjalnie dla IKC, ale wyłączność na Polskę być może była. Pewnym rozczarowaniem, gdy zajrzy się na kolejną stronę, jest to, że Duce pisał na dziesięciolecie od zakończenia wojny, nie zaś na dziesięciolecie niepodległości Polski. Na dalszych stronach z kolei można przeczytać o gorących sporach w Radzie m. Warszawy wokół nadania placu w stolicy imienia Piłsudskiego oraz o awanturze w czasie występu Ordonówny w Qui pro quo, gdy młodzież endecka zakłócała fragmenty ’show’ przywołujące postać marszałka. (więcej…)

    I kto tu wie najlepiej, co najlepsze jest dla Polski?

    omp

    10 sierpnia 2017

    Stary polski problem: kto wie najlepiej, co najlepsze dla Polski i Polaków, w ujęciu Bronisława Trentowskiego:

    Swobodny Polak ofiaruje samego siebie, wyrzeka się własnych przekonań li w godzinie wielkiego natchnienia, lecz zapada rychło, ledwie moralny żar nieco opłonie, we właściwy sobie grzech pierworodny, który go zabił i zmartwychpowstać mu nie dozwala, a który zależy na tym, iż lada pojedynek mieni się być mością, tj. ogniskiem i jedynym wyrazem Ogółu”. (Wizerunki duszy narodowej, 1847).

    Trentowski pisał o tym w czasie szczególnym – gdy nie było polskiej władzy, zatem aspiracje różnych środowisk do przewodzenia sprawie narodowej nie dały się rozstrzygnąć odwołaniem do procedury, prawa, legalności etc., które bywa zawodne (wszak np. w demokracji ‘większość’ może błądzić równie bardzo jak mniejszość), ale stanowi zawsze jakieś wyjście z sytuacji. Niemniej przecież problem ujawniał się także wtedy, gdy własne państwo mieliśmy. Klasycznym przykładem pozostaje w tym względzie zamach majowy, spowodowany nie tylko pazernością na władzę Piłsudskiego i jego zwolenników (choć i takie motywacje musiały wchodzić w grę), ale także właśnie przekonaniem, że sięgające po władzę drogą zamachu środowisko wie lepiej, co w trudnej sytuacji trzeba robić i że to jest wystarczającą legitymacją do stanięcia na czele. (więcej…)

    Sprawa generałów – sprawą sumienia (Marian Zdziechowski o rządach sanacyjnych)

    omp

    10 marca 2016

    Sprawa sumienia polskiego – broszura Mariana Zdziechowskiego z 1927 r. należała do najgłośniejszych wystąpień przeciwko praktykom rządów sanacyjnych po zamachu majowym. Była ona istotna nie tylko z racji na to, że napisał ją rektor Uniwersytetu Wileńskiego, bardzo ceniony naukowiec i publicysta, ale również i z tego powodu, że autor należał do tych, których, jak zaznaczał w jej przedmowie: „opinia powszechna za­licza do zwolenników dzisiejszego rządu i do przy­jaciół kilku wybitnych i wpływowych dostojników w państwie”. (więcej…)

    Ważne daty polskie: 26 stycznia 1919 r. – wybory do Sejmu Ustawodawczego

    omp

    26 stycznia 2016

    Tak zaczynało się życie sejmowe II RP: 26 stycznia 1919 r. odbyły się wybory do Sejmu Ustawodawczego – potem kontynuowane w miarę, jak głosowania mogły być przeprowadzane się na kolejnych ziemiach odbudowującego się państwa polskiego. W skład Sejmu Ustawodawczego weszli też posłowie z tytułu zasiadania w parlamentach państw zaborczych. Najsilniejszymi ugrupowaniami były Związek Sejmowy Ludowo-Narodowy (jego klubowi przewodził Wojciech Korfanty) – 109 posłów, Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie” (Błażej Stolarski) – 58, Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” (Wincenty Witos) – 44, Związek Polskich Posłów Socjalistycznych (Ignacy Daszyński ) – 35. Zatem ugrupowania, które – choć pod różnymi szyldami – wpisały się na trwałe w życie II RP. Pod tym względem debiut sejmowy II RP okazał się bardziej trwały niż debiut sejmowy III RP (i to nie tylko biorąc pod uwagę wyniki niedemokratycznych wyborów z 1989 r., ale i tych z 1991 r.). (więcej…)

    Temat polemiki: Polska

    Jacek Kloczkowski

    12 lipca 2013

    Odwoływaniu się w toczonej dziś debacie publicznej do sporów z minionych stuleci polskiej historii, jako punktów odniesienia dla współczesnych konfliktów i dylematów, nie towarzyszy na ogół pogłębiona refleksja na temat owych przywoływanych wydarzeń i zjawisk. Zarazem to szukanie analogii historycznych wskazuje na rosnące zapotrzebowanie na zakorzenienie obecnych polskich sporów intelektualnych i politycznych w rodzimej tradycji. Wychodząc mu naprzeciw, a zarazem pragnąc, aby proces ten dokonywał się z większą dbałością o znajomość rzeczywistego przebiegu i znaczenia przywoływanych sporów z przeszłości, jak również chcąc zwrócić uwagę na inne, o podobnej wadze, lecz zapomniane bądź lekceważone, Ośrodek Myśli Politycznej przygotował książkę Temat polemiki: Polska. (więcej…)

    Po naukę do II RP

    omp

    14 czerwca 2013

    W uproszczeniu dzieje polityczne Polaków ostatniego stulecia można dzielić na czas, gdy narzekają na brak demokracji w Polsce i czas, gdy narzekają na jakość polskiej demokracji. Przerywniki były bardzo krótkie (radość z odzyskanej demokracji), wyjątek też stanowią zawsze aktualnie rządzący i ich zwolennicy, twierdzący przeważnie, że z demokracją w Polsce jest wszystko w porządku (co najwyżej mówią, że to inni nie dorośli do demokracji). Gdy czyta się literaturę polityczną II RP, podobieństwa z ocenami padającymi w III RP są uderzające – tzn. krytyka tych samych wad – marnej jakości elit politycznych, partyjniactwa, defektów ustrojowych, niewyrobienia politycznego bądź politycznej obojętności dużej części społeczeństwa itp. (więcej…)

    Przyczynek do dyskusji o polskiej tradycji wolnorynkowej

    omp

    18 lutego 2013

    Czy powinniśmy być skonfundowani własną otwartością? Niebawem przedstawimy kolejne tomy z serii Biblioteka Klasyki Polskiej Myśli Politycznej – a wśród nich a to wybór pism syndykalisty Kazimierza Zakrzewskiego, a to wybór pism solidarysty Leopolda Caro, a to wybór pism socjalisty Edwarda Abramowskiego. Całe szczęście, że niedawno opublikowaliśmy anty-etatystę Adama Heydla (polecamy tom pt. “Liberalizm i etatyzm” - http://omp.org.pl/ksiazka.php?idKsiazki=236). Generalnie wolnorynkowa tradycja w polskim myśleniu nie jest zbyt mocno zakorzeniona – co przekłada się na niezbyt dużą reprezentację wiernych jej myślicieli w panteonie klasyków polskiej myśli (a będąc tej tradycji przychylni, chętnie ich przecież przypominamy i popularyzujemy). (więcej…)

    Piłsudski, Grabski, Konopczyński i inni klasycy polskiej myśli o Konstytucji Marcowej

    omp

    17 marca 2011

    Dziś mija 90 lat od uchwalenia Konstytucji Marcowej. Dokument ustrojowy z 17 marca 1921 wzbudzał wiele kontrowersji w II RP. Jego krytycy widzieli w nim podstawowe źródło słabości Państwa Polskiego i przejaw błędnych tendencji ideowych, zwolennicy – gwarancję demokracji, przekreśloną zamachem majowym, późniejszą praktyką rządów sanacyjnych i formalnie zakończoną uchwaleniem Konstytucji Marcowej. Prezentujemy kilka opinii wybitnych polityków, publicystów i uczonych z II RP, ukazujących różne oblicza dyskusji o konstytucji z 1921 r. – jej źródłach, kształcie i praktycznych konsekwencjach.

    (więcej…)